top of page

הי, שם

شاركوا:

تخيلوا أنه من الممكن أن نوقف السباق

דמיינו שאפשר לעצור את המירוץ יאלי השש
00:00 / 01:04

צילום: Eve Orea

في وقت ما، حوالي عام 2023، تمكنا من إيقاف الركض الجنوني نحو نهايتنا. حتى ذلك الحين، كان مبدأ الاقتصاد الذي لا يتزعزع هو النمو - فالدولة النامية كانت تعتبر دولة تتمتع بالصحة والازدهار، وبدون نمو كانت الدولة في حالة ركود، وحتى في أزمة اقتصادية. ولكن من أجل "النمو" كل عام، كان علينا أن نزيد باستمرار حجم النشاط الاقتصادي الذي يتم قياسه: لإنتاج المزيد من السلع - الأسلحة وأجهزة الكمبيوتر والعلكة أو بطاقات المعايدة. سيكون الأمر نفسه لو كانت البضائع للحرب أو السلام أو الشفاء أو القتل. ونتيجة لذلك، نمت بصمتنا الكربونية بلا حدود وعمقت الاستقطاب بين الشركات التي "نمت" وتلك التي "لم تنمو". علمتنا مارلين وارنج، الخبيرة الاقتصادية السياسية وذات الرؤية، قبل نصف قرن أن معدلات النمو لدينا تأخذنا إلى الهاوية. فالكنز الطبيعي الذي يبقى على حاله لا يزيد النمو، بينما القضاء عليه بشكل منهجي كما في حالة البحر الميت على سبيل المثال يدل على ازدهار المجتمع. ومن بين هذه الممارسات الحيوية في حياتنا - القلق، وإلغاء الوقت اللطيف مع الأصدقاء، ومرافقة الشخص الذي يطلب التوجيه في مدينة غريبة، وإعداد الحساء لأحد أفراد الأسرة الباردة - كل النشاطات الصغيرة التي نقوم بها، وخاصة خلال اليوم، لا يتم تسجيلها فقط في مؤشرات النمو المقبولة، بل إنها تصبح عبئًا عندما نسعى للبقاء على قيد الحياة في النظام الاقتصادي الحالي. يجب أن يقال، على مر السنين، تآكلت قدرتنا على التعبير عن الحب من خلال أفعال غير هادفة، وخاصة من خلال الأفعال التي تستغرق وقتًا.


لكننا تمكنا إيقاف ذلك. أدى العنف المتصاعد والظواهر المناخية المتطرفة والشراكة النسوية النادرة بين النساء، وخاصة بين النساء الفلسطينيات والشرقيات والنساء المثليات وغيرهن، إلى جمع أجزاء أخرى من المجتمع للجلوس حول الطاولة والاتفاق معًا على الإبطاء. لقد أبطأنا الاقتصاد، ووضعنا سقفاً لإمكانية تراكم رأس المال، وتعاوننا مع مجموعات في جميع أنحاء الشرق الأوسط والعالم وخلقنا بدائل. لقد فهمنا أنه في العقود القادمة ستكون التحديات المناخية هي التي ستقود التحركات في منطقتنا. أكثر من أي وقت مضى، سيتعين علينا العمل معًا لضمان إمكانية وجودنا - القدرة على زراعة الطعام وشرب الماء واستنشاق الهواء.

 

يتطلب العمل معًا الثقة – ومن أجل الثقة يجب العمل. ولتمكين الثقة، كان علينا أن نتبنى إجراءات حكومية تمنع تراكم الكثير من السلطة في أيدي أولئك الذين لديهم مصالح أيديولوجية أو مادية. بدأنا بفصل الدين عن الدولة. أصبح هذا مهمًا بشكل خاص بسبب سيطرة الاتجاهات التبشيرية التي أرست في الأديان المختلفة الجوانب القوية بدلاً من تلك التي تعطي معنى وتمكن من احترام الآخرين. واصلنا تحويل الدولة إلى دولة لجميع مواطنيها، لضمان عدم الاستيلاء على السكان باسم الأفكار القومية. قمنا ببناء الإجراءات التي مكنت الشراكة المدنية في عمليات صنع القرار. لكن المستقبل ممكن فقط مع الاعتراف بالماضي. لذلك، أنشأنا لجان الحقيقة والمصالحة في جميع أنحاء البلاد، وتم الاعتراف أخيرًا بالجماعات التي عانت من الاضطهاد لسنوات عديدة. علمنا أنه لا يمكننا الحديث عن العدالة دون الحديث أولاً عن الاعتراف بالقمع والتمييز، والاعتراف بتاريخنا المشترك، المشبع بالعنف، ليس فقط بين الفلسطينيين واليهود، ولكن أيضًا بين الشرقيين والأشكناز، وبين الرجال النساء، وبين المثليين ومغايري الجنس، السود والبيض وغيرهم. وما زلنا نتعلم طوال الوقت كيف نسمح للثقافات والانتماءات القومية المختلفة بالعيش معًا في إطار مشترك لنا جميعًا. ونتعلم من جديد كيف نتحدث، وخلال هذه العملية، ولدت "نحن" جديدة على أساس التقارب لهذا الإطار المشترك. "نحن" التي لا تطالبنا بكل شيء  ولا تستعبدنا لمصلحة أي أقلية أو أغلبية.


كانت إحدى الخطوات التي دفعتنا إلى حد كبير في محاولة إبطاء الاقتصاد هي إدراك أن الهوية المحلية – المدنية أو الريفية أو المناطقية - ليست شيئًا صغيرًا، وأنه يجب على المرء الاستثمار في الاقتصاد المحلي والسياسة المحلية. في العقود القادمة، ستحدث أهم السياسات على المستوى المحلي، ولهذا قمنا بتطوير برامج دراسة المواطنة التي لا تتعامل فقط مع العلاقة بين المواطن\ة والدولة، ولكن أيضًا مع السلطات المحلية، ومع مختلف طرق بناء مجتمع خير. في كل عام يمر، نعيد اكتشاف مدى مساعدة السياسات النسوية  القلقة في أن نصبح مجتمعًا يتمتع بوقت أقل خطيًا، وهو مجتمع أقل عجلة لاكتشاف النهاية. إن تقسيم التكاليف الجماعية لعدد قليل على موارد الأراضي الشاسعة سمح لنا، بدوره، بحل مشكلة الإسكان،  الذي أصبح في متناول الجميع، مع الحد من قدرة الأفراد على التحكم في أجزاء كبيرة من السوق. أثبتت المباني الخضراء أيضًا أنها أرخص، وتحتوي الوحدات السكنية الآن على خيارات التدفئة والتبريد التي تستخدم الحد الأدنى من الطاقة الملوثة.


يختلف البشر عن بعضهم البعض، وبينهم احتياجاتهم مختلفة ومتنوعة. لهذا كان من المهم بالنسبة لنا إنشاء خيارات متنوعة لبناء مجتمع، وقبل كل شيء، حرية التنقل بين المجتمعات المختلفة. أصبحت الأماكن العامة ملكًا للجميع مرة أخرى، ولم يعد من الممكن لمجتمع واحد فقط التحكم في هذه المساحة. تم إعطاء المصالح المختلفة مكانًا في هذا الحيز بناءً على معايير تم بناؤها بالإجماع في عملية طويلة، ولكنها مفيدة وخيرة. كانت حرية التنقل بين المجتمعات أمرًا بالغ الأهمية بشكل خاص للنساء وأفراد مجتمع الميم، ولكن في الحقيقة، هذه الحرية ضرورية لهم جميعًا. في رحلة الحياة الطويلة، يمكن للهوية أن تتغير أو تتطور أو تتعمق أو تتوسع، والسماح بذلك أيضًا جزء من مسؤوليتنا الاجتماعية.


كنتيجة لكل هذه العمليات، بدأ الاقتصاد في التباطؤ، بالمعنى الأفضل للكلمة، وأعطينا جميعًا مزيدًا من الوقت. الوقت في الحياة اليومية - لإنشاء العلاقات، والاعتناء بأنفسنا، والاعتناء بالآخرين - والوقت الذي تستغرقه الموارد الطبيعية للشفاء، وتنقية الهواء، وأن ينظم المجتمع نفسه في اقتصاد نسوي. لقد مُنحنا الوقت للاعتراف بالأخطاء التي ارتكبناها، والأخطاء التي أرتكبت بحقنا، وللتخطيط معًا للإجراءات التي من شأنها أن تسمح بالعدالة والتعافي.


يالي تخيلت إسرائيلي عام 2030 ضمن مشروع "صورة النصر"

تحرير: يعيل دراير - شيلا


يالي هشاش، تشرح أن اقتصادنا من الممكن أن يكون نسوي: أن يمكننا من الحياة، أن نشفى وأن نحلم بدلًا من السعي وراء النمو

יאלי השש

יאלי השש

23.5.23

שתפו:

דמיינו שאפשר לעצור את המירוץ

דמיינו שאפשר לעצור את המירוץ יאלי השש
00:00 / 01:04

צילום: Eve Orea

מתישהו, סביב שנת 2023, הצלחנו לעצור את ריצת האמוק אל הסוף.  עד אז העיקרון הבלתי מעורער של הכלכלה היה הצמיחה - מדינה צומחת נחשבה למדינה בריאה ומשגשגת, וללא צמיחה המדינה הייתה במיתון, ואפילו במשבר כלכלי. אבל על מנת "לצמוח" מדי שנה, היינו צריכים להגדיל כל הזמן את היקפי הפעילות הכלכלית שנמדדה: ליצור עוד סחורות – נשק, מחשבים, מסטיקים או כרטיסי ברכה. זה היה היינו הך אם הסחורות היו לצורכי מלחמה או שלום, ריפוי או הריגה. כתוצאה, גדלה טביעת הפחמן שלנו ללא הפוגה והעמיקה את הקיטוב בין החברות ש"צמחו" לאלו ש"לא צמחו". מרילין וורינג, כלכלנית פוליטית ואשת חזון, לימדה אותנו כבר לפני חצי מאה שמדדי הצמיחה שלנו לוקחים אותנו אל התהום. אוצר טבע שנותר בשלמותו לא מגדיל את הצמיחה, בעוד שחיסולו השיטתי, כמו במקרה של ים המלח, למשל, מעיד על שגשוגה של החברה.  ובתוך אלו, פרקטיקות שחיוניות לחיינו – דאגה, ביטול זמן נעים עם חברות, ללוות אדם המבקש הדרכה בעיר שזרה לו, להכין מרק לבת משפחה מקוררת - כל הפעולות הקטנות שאנו עושים, ובעיקר עושות, במהלך היום, לא רק שאינן נרשמות במדדי הצמיחה המקובלים, אלא שהן הופכות למעמסה כשאנו מבקשות לשרוד את השיטה הכלכלית הקיימת. צריך לומר, לאורך השנים נשחקה היכולת שלנו לבטא אהבה באמצעות פעולות בלתי תכליתיות, ובעיקר באמצעות פעולות שלוקחות זמן. 


אבל הצלחנו לעצור. האלימות הגואה, מופעי האקלים הקיצוניים ושותפות פמיניסטית נדירה בין נשים, ובמיוחד בין נשים פלסטיניות ומזרחיות, קוויריות ואחרות, הביאה יחד גם את יתר חלקי החברה לשבת מסביב לשולחן, ולהסכים ביחד להאט. האטנו את הכלכלה, שמנו תקרה לאפשרות לצבור הון, שיתפנו פעולה עם קבוצות ברחבי המזרח התיכון ובעולם ויצרנו אלטרנטיבות. הבנו שבעשורים הבאים האתגרים האקלימיים יהיו אלו שיניעו את המהלכים באזורנו. יותר מתמיד, נצטרך לעבוד יחד כדי להבטיח את אפשרות קיומנו - את היכולת לגדל מזון, לשתות מים, לנשום אויר. 


עבודה יחד דורשת אמון – ועל אמון צריך לעבוד. כדי לאפשר אמון, היינו צריכים לאמץ פרוצדורות מדינתיות שימנעו צבירה גדולה מדי של כוח בידי בעלי אינטרסים אידיאולוגיים או חומריים. התחלנו מלהפריד את הדת מהמדינה. זה נעשה חשוב במיוחד עקב השתלטות של מגמות מיסיונריות שמיסדו בדתות השונות את ההיבטים הכוחניים במקום את אלו שמעניקים משמעות ומאפשרים כבוד לזולת. המשכנו בהפיכת המדינה למדינת כל אזרחיה, כדי להבטיח שלא תהיה השתלטות על אוכלוסיות בשם רעיונות לאומיים. בנינו פרוצדורות שאיפשרו שותפות אזרחית בתהליכי קבלת החלטות. אבל עתיד אפשרי רק עם הכרה בעבר. לכן, הקמנו ועדות אמת ופיוס ברחבי הארץ וקבוצות שסבלו מדיכוי רב שנים זכו סוף סוף להכרה. ידענו שלא נוכל לדבר על צדק בלי לדבר קודם על הכרה בדיכוי ובפריבילגיה, הכרה בהיסטוריה המשותפת שלנו, שהייתה רוויה באלימות, לא רק בין פלסטינים ויהודים, אלא גם בין מזרחים ואשכנזים, גברים ונשים, סטרייטים וקווירים, שחורים ולבנים, ועוד ועוד ועוד. ואנחנו ממשיכות/ים ללמוד כל הזמן איך לאפשר לתרבויות וזיקות לאומיות שונות לחיות יחד במסגרת המשותפת לכולנו. אנחנו לומדות/ים מחדש איך לדבר, ותוך כדי כך, נולד "אנחנו" חדש שמבוסס על זיקה למסגרת משותפת זו. "אנחנו" שלא תובע מאיתנו את כל כולנו ולא משעבד אותנו לטובת מיעוט או רוב כלשהו.


אחד הצעדים שקידם אותנו מאד בניסיון להאט את הכלכלה היה להבין שזהות מקומית – עירונית, כפרית או מחוזית – היא לא דבר של מה בכך, ושיש להשקיע בכלכלה מקומית ובפוליטיקה מקומית. בעשורים הבאים הפוליטיקה החשובה ביותר תתרחש ברמה המקומית, ולכן פיתחנו תכניות ללימוד אזרחות שעוסקות לא רק ביחסים שבין האזרח/ית למדינה, אלא גם ביחסים עם הרשויות המקומיות, ובאופנים שונים של בניית קהילה מיטיבה. כל שנה שעוברת אנחנו מגלות מחדש עד כמה פוליטיקה פמיניסטית של דאגה מסייעת לנו להפוך לחברה עם זמן פחות לינארי, כזה שפחות ממהר לגלות את הסוף. פירוק הבעלויות הקולקטיביות של מעטים על משאבי קרקע עצומים אפשר לנו, בתורו, לפתור את בעיית הדיור, שהפך בר השגה לכולן/ם, תוך צמצום יכולתם של יחידים לשלוט על נתחים גדולים בשוק. הבנייה הירוקה התבררה אף היא כזולה יותר, ושיכוני דיור משותפים מכילים עתה אפשרויות חימום וצינון שעושות שימוש מזערי באנרגיה מזהמת.


יצורים אנושיים שונים זה מזה, והצרכים שלהם שונים ומגוונים. לכן היה לנו חשוב ליצור אפשרויות מגוונות לבניית קהילה, ובעיקר, את התנועה החופשית בין הקהילות השונות. המרחבים הציבוריים חזרו להיות שייכים לכל, ויותר לא ניתן היה לקהילה אחת בלבד לשלוט במרחב זה. האינטרסים השונים, קיבלו מקום במרחב זה על סמך קריטריונים שנבנו בקונצנזוס בתהליך ארוך ומייגע, אבל מועיל ומיטיב. החופש לנוע בין קהילות היה קריטי במיוחד עבור נשים ולהטב"ק, אבל למען האמת, חופש זה נחוץ לכולן/ם. במסע החיים הארוך, זהות יכולה להשתנות, להתפתח, להעמיק או להתרחב, ולאפשר את זה – זה גם חלק מהאחריות החברתית שלנו. 


כתוצאה מכל התהליכים הללו, המשק החל להאט, במובן הכי טוב של המילה, ואנחנו, כולנו כחברה, קיבלנו עוד זמן. זמן ביומיום – ליצור יחסים, לדאוג לעצמנו, לטפל בזולת – וזמן למשאבי הטבע להחלים, לאויר להתנקות, לחברה להתארגן לתוך כלכלה פמיניסטית. קיבלנו זמן להכיר בעוולות שעשינו, ובעוולות שנגרמו לנו, ולתכנן ביחד את הפעולות שיאפשרו צדק וריפוי.  


יאלי דמיינה את ישראל של 2030 במסגרת פרוייקט "תמונת נצחון".

עריכה: יעל דרייר-שילה.


יאלי השש מסבירה שהכלכלה שלנו יכולה להיות פמיניסטית: לאפשר לנו לחיות, להחלים ולחלום במקום לרדוף אחרי צמיחה

יאלי השש

יאלי השש

23 במאי 2023

יאלי השש

פרק מספר:

10

ד"ר יאלי השש היא היסטוריונית ופעילה פמיניסטית, וראש התוכנית ללימודי מגדר וקרימינולוגיה במכללת אור יהודה

הצלת החטופים היא הצלת נשמתה של מדינת ישראל

מאבק במשבר האקלים או כרטיס טיסה לסילמן?

עם מה עובדות הנקיון באוניברסיטה צריכות להתמודד

איך צריך לנצל משברים?

إنقاذ المختطفين هو إنقاذ لروح دولة إسرائيل.

نصال في أزمة المناخ أم بطاقة دخول لسيلمان؟

كيف يجب على عاملات التنظيف في الجامعة التعامل مع ذلك؟

كيف يجب الانتصار في الأزمات؟

bottom of page